WIZJA JAKO ELEMENT ROZWOJU INNOWACJI

CZYM JEST WIZJA?

Z punktu widzenia etymologii słowo wizja ma swoje korzenie w religii. Wizja oznacza święte spotkanie, którego efektem jest spojrzenie w przyszłość, a dzięki temu możliwość dawania porad innym, jak postąpić w danej sytuacji.

Ludzkość od początków cywilizacji próbowała wróżyć, posługując się do tego różnymi przedmiotami lub technikami. Ludzie zawsze wierzyli prorokom i słowo wiara ma tu kluczowe znaczenie, gdyż język przepowiedni jest zazwyczaj niejasny i pozostawia dużą możliwość interpretacji. Osoby, które posiadają dar przewidywania przyszłości, potrafią połączyć ze sobą pozornie różne zjawiska. Takie osoby są również bardziej otwarte i posiadają zdolność empatii.  

WIZJA W BIZNESIE

Z czasem słowo wizja zostało zapożyczone przez biznes po to, żeby opisać kierunek rozwoju. Należy podkreślić jednak, że wizje formułowane na gruncie biznesowym mają korzenie w nauce. Ponadto, w dzisiejszych czasach wyobrażanie sobie przyszłości uważa się za atrybut lidera.

Od końca lat 90 XX wieku wizja stanowi bardzo ważny element strategii rozwoju przedsiębiorstwa. Wizję formułuje się we wstępnym procesie planowania rozwoju lub w ramach zarządzania zmianą (dostosowanie do zmieniającego się otoczenia rynkowego).

Wizja może być utworzona dla organizacji, jako całości tj. wizja firmy, czyli ogólny kierunek rozwoju lub dla poszczególnych aspektów działalności organizacji np. wizja rozwoju, lub produktu. Dobrze skonstruowana wizja powinna sprawić, że ludzie w nią uwierzą i staną się jej częścią.

Punktem wyjścia dla formułowania wizji jest wyidealizowany stan przyszły. Przy tworzeniu wizji nie należy brać pod uwagę stanu obecnego. Najpierw skupiamy się na odkryciu luki strategicznej, a następnie na sposobach jej wypełnienia. Dopiero na końcu „mierzone są siły na zamiary”.

W dalszej części artykułu poznasz metodę, która pomaga odkrywać luki strategiczne.

Wizja według metody Strategic Design

Strategic Design (projektowanie strategiczne) to metoda, która łączy doświadczenia użytkowników ze strategią biznesową. Planowanie strategiczne według Strategic Design oznacza zastosowanie zasad projektowania w celu zwiększenia innowacyjności i konkurencyjności organizacji (ang. strategic thinking and design doing).

Fundamenty tej metody leżą w analizie trendów i danych pochodzących z zewnątrz oraz wewnątrz organizacji, co pozwala podejmować decyzje na podstawie faktów, a nie intuicji lub indywidualnych przekonań.

Tworzenie wizji według Strategic Design polega na przewidywaniu przyszłych zachowań ludzi w określonym obszarze działalności (nazywanym również domeną lub kontekstem), w tym ich motywacji oraz obaw mających wpływ na te zachowania.

Dogłębne poznanie zachowań ludzi pozwala organizacjom zrozumieć zjawiska kształtujące przyszłość i dzięki temu mogą one tworzyć produkty i usługi, które współgrają z otoczeniem. Przy tworzeniu wizji przewidujemy różne zachowania mogące wystąpić w przyszłości w określonym kontekście.

Strategic Design – dla kogo?

W ostatnich latach Strategic Design nabiera coraz większego znaczenia. Firmy, aby przetrwać na dzisiejszym szybko zmieniającym się rynku, muszą nie tylko tworzyć nowe produkty i usługi, ale także przewidywać zmiany oraz je napędzać.

Strategic Design ma na celu stymulowanie rozwoju innowacji. Organizacje, które nie będą w stanie zaakceptować takiej metody rozwoju, muszą liczyć się ze stratą udziału w rynku na rzecz tych, które tak działają.

W związku z powyższym Strategic Design to metoda działania, dla wszystkich organizacji, które chcą tworzyć innowacyjne rozwiązania.

mapowanie przyszłych zachowań

Strategic Design oznacza wgląd w przyszłe trendy oraz zrozumienia ich związku ze zmianami społecznymi. Tworzenie wizji w ramach Strategic Design to proces polegający na mapowaniu przyszłych zachowań. Dopiero na końcu tego procesu możliwe jest sformułowanie wizji. Proces ten można przedstawić w ośmiu krokach:

1. Kontekst

Tworzenie wizji zaczynamy od ustalenia kontekstu, który stanowi otoczenie, w którym będziemy się poruszać. Kontekst to jednocześnie obszar badań (np. wdrożenie nowego produktu lub usprawnienie konkretnej usługi).

2. Czynniki

Następnie przechodzimy do określenia czynników (ang. factors) mających wpływ na zachowania ludzi w danym kontekście. Nie skupiamy się na problemach, tylko na zachowaniach. W tym kroku wychodzimy poza status quo danej organizacji. Czynniki dzielimy na dwie grupy:

• Wpływające na zmianę zachowania ludzi (np. social media odgrywają coraz większą rolę w komunikacji międzyludzkiej).
• Wynikające z naszej natury, dotychczasowych przyzwyczajeń, obowiązujących, norm, schematów, wzorców itp. (np. ludzie mają skłonność do dzielenia się swoimi opiniami z innymi).

3. Przeanalizowanie danych

Pomimo że w praktyce staramy się odkryć przyszłe zachowania, to wcale nie znaczy, że muszą być one zupełnie nowe. Może się okazać, że po prostu odkrywamy zachowania, na które do tej pory nikt nie zwracał uwagi. Jednak to właśnie te zachowania mogą mieć istotny wpływ na przyszłość w analizowanym kontekście. Analiza zebranych danych ma na celu poznanie zachodzących procesów oraz zrozumienie, jak wpływają one na zachowania ludzi.

4. Opisanie zachowań w formie historyjek użytkownika

W następnym kroku należy opisać zachowania w formie historyjek użytkownika (np. jako pracownik będący w bezpośrednim kontakcie z klientem mam obawy, że jeżeli klient z jakiegoś względu poczuje się urażony, to zamieści negatywną opinię o firmie w social media). W ten sposób wczuwamy się w sytuację i jesteśmy w stanie lepiej zrozumieć użytkowników.

5. Pogrupowanie zachowań (ang. clustering)

Zachowania należy pogrupować według trzech kategorii. Jeśli to możliwe powinniśmy wyeliminować zachowania, które nie mają wpływu na badany kontekst. W każdej kategorii powinno się znajdować max. 20 zachowań.

• Trendy – do tej kategorii przyporządkowujemy zachowania, które wynikają ze zjawisk, które niedawno zaczęły zachodzić.
• Mentalność – zachowania, które wynikają z czynników, które są mocno zakorzenione. Nie są one stałe, ale wymagają czasu, żeby zmienić te zachowania.
• Standardy – zachowania, które wynikają z czynników, które są stałe i nie podlegają zmianom.

6. Przeprowadzenie wywiadów z kluczowymi interesariuszami w organizacji

Na tym etapie powinniśmy mieć informacje na temat zachowań ludzi w danym kontekście wraz z wiedzą, z czego one wynikają. W związku z powyższym należy na to nałożyć perspektywę biznesową. Jakimi zagadnieniami organizacja chce się zajmować, aby opracować model biznesowy, zdolny zapewnić firmie przetrwanie, w jakich obszarach zamierza podjąć działalność, w co inwestować?

7. Generowanie pomysłów

W tym momencie wiemy już, jakie zjawiska zachodzą na rynku oraz czym chcemy się zajmować jako organizacja. W związku z powyższym możemy przejść do generowania pomysłów, które będą rozwiązywać problemy lub odpowiadać na zidentyfikowane potrzeby.

8. Sformułowanie wizji

Dopiero po przeprowadzeniu dogłębnych badań możemy w sposób racjonalny sformułować wizję, która będzie odpowiadała na rzeczywiste potrzeby lub problemy określonej grupy ludzi w badanym kontekście. Wizja powinna być skonstruowana zgodnie ze schematem przedstawionym poniżej. Powinna przynajmniej uwzględnić wymienione elementy.

Na podstawie wizji można przejść do kolejnego etapu planowania strategicznego tj. określania celów.
O tym jak określać cele napisała w artykule pt. Strategiczne wyznaczanie celów.